เพลงตับเรื่องนาคราช เป็นการนำเพลงเก่ามีอยู่แล้วนำมาร้อยเรียงและประพันธ์บทร้องขึ้นมาใหม่เป็นเพลงตับ โดยเนื้อหาจะกล่าวถึงเรื่องราวของนาคในคติความเชื่อของศาสนาพราหมณ์และศาสนาพุทธ
ตับเรื่องพราหมณนาคะ (พราหมณ์)
กล่าวถึงพญานาควาสุกรี ซึ่งเป็นสาวกแห่งพระศิวะมหาเทพ ครั้งนั้นเหล่างูและนาคที่ไม่มีศีลธรรม ได้ออกมาอาละวาดสร้างความวุ่นวาย พระนารายณ์จึงส่งพญาครุฑลงมากำราบ สามารถฆ่าพวกงูและนาคได้ พญาวาสุกรีที่เป็นผู้ปกครองเหล่านาคจึงออกมาสู้รบกับพญาครุฑ ด้วยหมายจะให้พระศิวะออกจากตบะเพื่อยุติสงคราม แต่ด้วยต้านอำนาจไม่ไหวจึงถูกทำร้ายบาดเจ็บสาหัส เมื่อพระศิวะเห็นดังนั้นก็ทรงพิโรธที่พญาครุฑทำร้ายบริวารของตน จึงบันดาลโทสะทำให้พญาครุฑล่าถอย เมื่อพระนารายณ์เห็นดังนั้น ก็ออกมาปกป้องพญาครุฑ จึงได้เข้าต่อกรกับพระศิวะ และด้วยอานุภาพแห่งมหาเทพทั้งสอง จึงไม่มีใครแพ้ใครชนะ แต่ด้วยการต่อสู้ในครั้งนี้ กลับทำให้จักรวาลกลับมาสมดุลได้ หลังจากที่พระศิวะคลายโทสะลงแล้ว พระองค์ทรงเลื่อมใสในความดีของพญานาควาสุกรี ที่เสียสละตนเองต่อพระองค์และจักรวาล นับจากนั้นจึงให้พญาวาสุกรีนาคราชเนรมิตกายเป็นงูพันรอบพระศอ (คอ) ของพระศิวะนับแต่นั้นมา
(ที่มา : สุจิตต์ วงษ์เทศ (๒ ตุลาคม ๒๕๖๒). "ตำนานกำเนิด โขง-ชี-มูล-หนองหาน สายน้ำแห่งชีวิตของคนอีสาน". ศิลปวัฒนธรรม)
บทร้องตับเรื่องนาคราช (พราหมณนาคะ)
ตระสันนิบาต รัว
ช้าประสม
อันขยมบรมนาถ อิศวรราชเรืองเดชา
ทรงฤทธิมหิทธา คล้องนาคาเป็นสังวาล
วาสุกรีนาคราช สนองบาทเป็นพยาน
ครั้งแต่กวนเกษียรธาร จักรวาลสถาพร
เสมอแขก
เวสสุกรรม
วาสุกรีผู้มีฤทธิ์ สถิตเป็นสร้อยอดิศร
จบสิ้นในดินดอน เดชกำจรกำจายไกล
กรุณาเสมอด้วย พระทรงช่วยอำนวยชัย
ผู้ภักดีแด่ท้าวไท ก็เป็นสุขอยู่เนาว์นาน
ชำนาญ รัว
รายนามนักดนตรี
ขับร้อง นายศศิวงษ์ ทองพูล
ขับร้อง นายวีระยุทธ สุเมธีศรีวงศ์
ขับร้อง นายนิติพงษ์ ใคร่รู้
ขับร้อง นายอดิเทพ ยะโสราษฎร์
ขับร้อง นางสาวรุ่งนภา ทรงศรี
ขับร้อง นางสาวมนัสชนก เติมสวัสดิ์
ขับร้อง นางสาวปทิตตา บุดดาวงศ์
ขับร้อง นางสาวณัชรามินทร์ อินทรสด
ระนาดเอก นายณัฐวัฒน์ ม่วงเชียง
ระนาดทุ้ม นายวรรณกร ไตรสุธา
ระนาดทุ้มเหล็ก นางสาวปัทมพร บุตรวัง
ฆ้องวงใหญ่ นางสาวปภัสสร ไขแสง
ขลุ่ยเพียงออ นายเอกรินทร์ อินทบุญศรี
ขลุ่ยอู้ นางสาวเนติมา ไชยเชษฐา
ซออู้ นายภากร พวงพิกุล
ตะโพน กฤตเมธ บุตรเต
กลองตะโพน นายธนพล มะณี
ฆ้องหุ่ย นางสาวณัฐวลัยพร สุริยันต์
ฉิ่ง นางสาวกนกวรรณ พันธุ์ไม้
กรับ นายพีรวัชร สัตย์รัมย์
บัณเฑาะก์ ผศ.พรชัย ผลนิโครธ
ทับบล้า นายบารมี ใสนอก
สังข์ นายอนันยช รูปดี
กังสดาล นายกมลชัย ศิลามุข
ตับเรื่องพุทธนาคา (พุทธ)
กล่าวถึงเมื่อครั้งพระพุทธเจ้าเสด็จไปประทับนั่งขัดสมาธิเสวยวิมุตติสุขภายใต้ร่มไม้จิก ตอนนั้นเกิดฝนตกลงมาเป็นเวลา ๗ วัน พญานาคตนหนึ่งนามว่า “มุจลินท์” เกิดความเลื่อมใสในองค์สัมมาสัมพุทธเจ้า จึงได้แผ่พังพานปกป้องพระพุทธเจ้าเป็นเวลา ๗ วัน เมื่อฝนหยุดตก พญานาคก็คลายขนดจำแลงกายเป็นมาณพหนุ่ม เข้าไปถวายอัญชลีเฉพาะพระพักตร์และจากไป จนกลายมาเป็นการสร้างพระนาคปรกมาจนถึงปัจจุบัน อีกทั้งตามศาสนสถานก็ยังนิยมสร้างรูปพญานาคไว้ เพื่อเป็นตัวแทนการปกป้องพระพุทธศาสนาตามความเชื่ออีกด้วย
(ที่มา : สุจิตต์ วงษ์เทศ (๒ ตุลาคม ๒๕๖๒). "ตำนานกำเนิด โขง-ชี-มูล-หนองหาน สายน้ำแห่งชีวิตของคนอีสาน". ศิลปวัฒนธรรม)
บทร้องตับเรื่องนาคราช (พุทธนาคา)
สาธุการ
สรภัญญะ
องค์พระโพธิญาณ บำเพ็ญฌานอยู่นานเนาว์
ประทับ ณ ร่มเงา พฤกษาบังพระสุรีย์
พระกรุณาธิคุณ กอปรบุญบารมี
ชี้ทางประชาชี นิรทุกขสุขประชุม
เห็นแจ้งอริยสัจจ์ ที่ร้อยรัดแลรึงรุม
กัดกินและเกาะกุม เกี่ยวรั้งทั้งนิวรณ์
ทุกขะสมุทัย นิโรธมรรคจักถ่ายถอน
กิเลสให้คลายคลอน เคลื่อนจากนิกรชน
เทวาทั่วอารักษ์ แจ้งประจักษ์ในสากล
พุทธพจน์ที่ได้ยล ยินสดับก็จับใจ
ทั่วทั้งโลกธาตุ อภิวาทพระจอมไตร
ชี้ทางเหล่าเวไนย สัตว์สู่พระนิพพาน
เหมราช
๑ มุจลินท์จอมนาคา ฤทธามหาศาล
เป็นใหญ่ในท้องธาร สุขสราญเพราะบุญพา
ด้วยพระบารมี จึงมีฤทธา
ปกปักรักษา มหานที
๑ มุจลินท์จอมนาคา มีศรัทธานฤบดี
ผุดขึ้นจากวารี แผ่พังพานเป็นร่มเงา
ม้วนขดขนดเข้า เฝ้าพระพุทธองค์
ด้วยจิตหมายจำนง เป็นอาสนะรอง
๒ ข้าแต่พระพุทธา ด้วยบุญพามาสนอง
สำเร็จดั่งใจปอง กระทำกิจกรณี
๒ ข้าแต่พระพุทธองค์ ขอทรงพระปราณี
ชี้ทางแห่งวิถี ถึงซึ่งพระสัทธรรม
๓ ขอจงสัมฤทธิ กุศลจิต น้อมนำ
ให้ห่างเห อกุศลกรรม
จงบังเกิด ธรรมปรากฏ
พุทธพจน์ ชี้นำ
ขจัดโทษะ โมหะมืดดำ
สุดประเสริฐเลิศล้ำ ด้วยพระธรรม นำอัญญา
ขอพระศาสดา กรุณาข้าเทอญ
พระเจ้าลอยถาด รัวดึกดำบรรพ์
รายนามนักดนตรี
ขับร้อง นายจักรกฤษณ์ บุตรลักษณ์
ขับร้อง นายสุทธิศักดิ์ โพธิ์ศรีชัย
ขับร้อง นายกฤษฎา อั้นทอง
ขับร้อง นายวรากร กลิ่นศรีสุข
ขับร้อง สิบตำรวจเอกหญิงอนุสรา ดีชัยชนะ
ขับร้อง นางสาวอัฐภิญญา วชิรมโนสุข
ขับร้อง นางสาวอารยา แสวงศิลป์
ขับร้อง นางสาวกัญญ์ไอริณ โมทะจิตร์
ระนาดเอก นายปวีณ จิตรโภคา
ระนาดทุ้ม นายพุทธิพร บุญเฮ้า
ระนาดทุ้มเหล็ก นางสาวกัญญารัตน์ คงมาตย์
ฆ้องวงใหญ่ นายชินวัตร แก้วศักดิ์
ขลุ่ยเพียงออ นางสาวเกสรา ฟางชัยภูมิ
ขลุ่ยอู้ นางสาวสาวิตรี ธงภักดิ์
ซออู้ นางสาวณัฏฐพร บรรพแสง
ซอสามสาย นายฐิติกิติ์ ไชยวงษา
ขันทิเบต นายกมลชัย ศิลามุข
ตะโพน กฤตเมธ บุตรเต
กลองตะโพน นายธนพล มะณี
ฆ้องหุ่ย นางสาวณัฐวลัยพร สุริยันต์
ฉิ่ง นางสาวขัตติยา ประเสริฐ
กรับ นายสรยุทธ ศรีลาเฮียง
อ้างอิงที่มาภาพต้นคลิป https://pin.it/XQeYpV1gt