Συνέντευξη: Μενέλαος Χαραλαμπίδης, διδάκτορας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών
Ερωτήσεις-βίντεο: Άγγελος Καλοδούκας
O Μενέλαος Χαραλαμπίδης, διδάκτορας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι ο συγγραφέας δυο εξαιρετικών βιβλίων που αφορούν την Ελλάδα της εποχής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. «Η εμπειρία της κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα», και του «Δεκεμβριανά 1944, η μάχη της Αθήνας». Με αφορμή την επέτειο των 75 χρόνων από την απελευθέρωση της Αθήνας από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής (12η Οκτωβρίου 1944) και τα δυο βιβλία έχουμε μαζί του μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης για την περίοδο της κατοχής στην Αθήνα και όχι μόνο.
Οι πρώτες ερωτήσεις αφορούν την υποδοχή από τους Αθηναίους των στρατευμάτων κατοχής αλλά και το γενικότερο ζήτημα των συνεργατών των Γερμανών (από το 00:18-11:07 ). Συζητάμε για όσους συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς ναζί από το πολιτικό προσωπικό έως τους Γερμανοτσολιάδες (τα Τάγματα Ασφαλείας). Όπως μας λέει ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης η κατοχή ήταν ταυτόχρονα και μια μεγάλη ευκαιρία για να ανελιχθούν τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά διάφοροι στην Ελλάδα: «Το πιο σκοτεινό σημείο είναι οι επιχειρήσεις που όχι μόνο επιβίωσαν αλλά επεκτάθηκαν με τη συνεργασία με τις δυνάμεις κατοχής».
Σε πολιτικό επίπεδο η συνεργασία αστικών δυνάμεων με τους ναζί δεν είχε ιδεολογικά χαρακτηριστικά (ως επί το πλείστων). Οι αστοί πολιτικοί που συνεργάστηκαν, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τον Ιωάννη Ράλλη, το έκαναν για λόγους «κομμουνιστικού κινδύνου» (λόγω της δύναμης του ΕΑΜ και του φόβου κυριαρχίας του μετά την αποχώρηση των Γερμανών). Χαρακτηριστικά μας λέει ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης ότι η δημιουργία των Ταγμάτων Ασφαλείας ήταν ιδέα του αστικού πολιτικού κόσμου ανεξάρτητα από διαφορές. Στη δημιουργία αυτή συμφώνησαν ο φιλοβασιλικός Ιωάννης Ράλλης, ο αντιβασιλικός Θεόδωρος Πάγκαλος και ο νούμερο δυο των Φιλελευθέρων, ο Στυλιανός Γονατάς.
Στη συνέχεια συζητάμε για το πόσους άνδρες απασχολούσε ο γερμανικός στρατός και ποιους βάρυναν τα κόστη κατοχής (11:07-14:16). Οι Γερμανοί απασχολούσαν στην Ελλάδα 6-7 μεραρχίες και το κόστος συντήρησης επιβάρυναν το ελληνικό δημόσιο ως «έξοδα κατοχής». Το κόστος αυτό έφτασε το 115% του ΑΕΠ, το υψηλότερο της Ευρώπης –για παράδειγμα το «κόστος κατοχής» του Βελγίου ήταν το 20-25% του ΑΕΠ του.