หุ่นกระบอกเข้าซอ (หุ่นกระบอกดึกดำบรรพ์) เจริญใจ สุนทรวาทิน และสุดจิตต์ ดุริยประณีต

หุ่นกระบอกเข้าซอ (หุ่นกระบอกดึกดำบรรพ์) ขับร้องต้นเสียง: เจริญใจ สุนทรวาทิน และสุดจิตต์ ดุริยประณีต ลูกคู่: สุดา เขียววิจิตร ศรีนาฏ เสริมศิริ และสุรางค์ ดุริยพันธุ์ ซออู้: ประเวช กุมุท "หุ่นกระบอกเข้าซอ" หรือเรียกอีกชื่อว่า "หุ่นกระบอกดึกดำบรรพ์" เป็นเพลงหนึ่งใน ละครดึกดำบรรพ์ เรื่อง สังข์ศิลป์ชัย ตอนที่ 2 ตามหา พระนิพนธ์ ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ เพลงหุ่นกระบอกนี้ ในบทพระนิพนธ์ใช้ชื่อว่า “ร้องลำหุ่นกระบอกเข้าซอ” ซึ่งเพลงหุ่นกระบอกมักใช้ในการร้องเพื่อเล่าเรื่องราวที่เกิดขึ้นของตัวละคร ดังเช่น หุ่นกระบอกในบทนี้ เล่าเรื่องราวเกี่ยวกับการตามหาสังข์ศิลป์ชัยที่หายตัวไปซึ่งไม่รู้ว่าไปพลัดหลงอยู่ณ ที่ใด ลักษณะการขับร้องเพลงหุ่นกระบอกดึกดำบรรพ์นี้ มีโครงสร้างทำนองร้องเหมือนกับการร้องหุ่นกระบอกโดยทั่วไป แต่จะแตกต่างกันที่ลูกเล่นหุ่น และการร้องลง โดยเฉพาะคำร้องบาทแรก จะลงด้วยทำนองเพลงธรณีกรรแสง และในทุกๆ บาท จะมีการแทรกลูกเล่นหุ่นที่แตกต่างจากลูกเล่นหุ่นโดยทั่วไป และมีการร้องครวญสอดแทรกในแต่ละบาท จนกระทั่งลงจบด้วยการร้องลงโอด ในการร้องแต่ละวรรคจะมีผู้ร้องต้นเสียง และมีการรับด้วยลูกคู่ ร้องเคล้าไปกับเสียงซออู้ อย่างไพเราะน่าฟัง สำหรับเทปเสียง หุ่นกระบอกดึกดำบรรพ์ ฉบับนี้ เป็นการบันทึกเสียงในขณะซ้อมร้อง ละครดึกดำบรรพ์ เรื่อง สังข์ศิลป์ชัย เมื่อประมาณปี พ.ศ.2528 ซึ่งมีการบันทึกเสียงในขณะซ้อมขับร้องไว้หลายครั้งด้วยกัน ก่อนที่จะมีการบันทึกเสียงจริงไว้เป็นต้นฉบับ ในครานั้นมีการบันทึกเสียงละครดึกดำบรรพ์ไว้ 3 เรื่อง ได้แก่ อิเหนา คาวี และสังข์ศิลป์ชัย สำหรับเพลงหุ่นกระบอกดึกดำบรรพ์นี้ ผู้ที่ร้องเป็นต้นเสียงในการบันทึกจริง คือ ครูดวงเนตร ดุริยพันธุ์ ซึ่งท่านได้เล่าว่า อาจารย์เจริญใจ เป็นผู้ขัดเกลาให้ จนไพเราะ และมีลีลาการร้องเป็นแบบการร้องหุ่นกระบอกจริงๆ นอกจากเทปเสียงฉบับนี้แล้ว ยังมีการบันทึกการขับร้องเพลงหุ่นกระบอกดึกดำบรรพ์ ขับร้องต้นเสียงโดยครูสุดา เขียววิจิตร บันทึกลงเทปรีล ณ วังเขมะสิริ ซึ่งหาฟังได้ยาก เทปเสียงฉบับนี้ได้รับความอนุเคราะห์จากครูสุรางค์ ดุริยพันธุ์ (ศิลปินแห่งชาติ) เพื่อประโยชน์ในการเผยแพร่ดนตรีไทยและคีตศิลป์ไทย ภาพปก: จากหนังสือสายเสนาะ ที่ระลึก งานฉลอง อายุ 80 ปี อาจารย์เจริญใจ สุนทรวาทิน (ในภาพจากซ้ายสุด คือ อ.เจริญใจ สุนทรวาทิน ครูทัศนีย์ ดุริยประณีต และครูสุดจิตต์ ดุริยประณีต)