छत्रपती संभाजी महाराजांच्या हत्येत शिर्के घराण्याचा काही सदस्यांचा सहभाग असल्याचे काही ऐतिहासिक संदर्भांमध्ये नमूद आहे. विशेषतः, गन्होजी शिर्के हा संभाजी महाराजांचा मेहुणा त्यांच्या पहिल्या पत्नीचा भाऊ होता, आणि तोच त्यांच्या मुघलांना सोपवण्यात मुख्य सूत्रधार होता, असे मानले जाते.
गन्होजी शिर्के आणि संभाजी महाराजांचा कैदेत जाण्याचा कट
1. मुघल-मराठा संघर्षाचा काळ:
• संभाजी महाराज मुघलांविरुद्ध सातत्याने युद्ध करत होते.
• औरंगजेबाला त्यांना पराभूत करणे कठीण जात होते.
2. गद्दारांचा कट आणि गन्होजी शिर्केचा सहभाग:
• 1 फेब्रुवारी 1689 रोजी संभाजी महाराज आणि कवी कलश संगमेश्वर (रत्नागिरी) येथे होते.
• यावेळी गन्होजी शिर्के आणि अन्य काही गुप्तहेरांनी मुघलांना संभाजी महाराजांच्या स्थानाची माहिती दिली.
• मुघल सेनापती मुकर्रब खान याने अचानक हल्ला केला आणि संभाजी महाराजांना कैद करण्यात आले.
3. संभाजी महाराजांचा छळ आणि हत्या:
• औरंगजेबाने त्यांना इस्लाम स्वीकारण्याचा प्रस्ताव दिला, पण संभाजी महाराजांनी नकार दिला.
• त्यानंतर त्यांचा 21 दिवस अत्यंत क्रूर छळ करण्यात आला.
• 11 मार्च 1689 रोजी त्यांची अमानुष हत्या करण्यात आली.
गद्दारांना शिक्षा
• पुढे मराठ्यांनी मुघलांविरुद्ध प्रतिशोध घेतला आणि संभाजी महाराजांचे पुत्र शिवाजी राजे (दुसरे छत्रपती) आणि मराठा सरदारांनी गद्दारांना शिक्षा दिली.
• शिर्के घराण्यावर मोठा रोष होता, आणि त्यांची प्रतिष्ठा मोठ्या प्रमाणात कमी झाली.
इतिहासातील शिकवण
संभाजी महाराजांच्या हत्येचा इतिहास हा शौर्य, गद्दारी आणि स्वाभिमानाचा संगम आहे. त्यांच्या मृत्यूनंतर मराठ्यांनी औरंगजेबाशी अधिक जोमाने लढा दिला आणि शेवटी मराठ्यांनी मोठा विजय मिळवला.