جنگ افغانستان و شوروی : جنگی که به فروپاشی شوروی انجامید

حمایت اختیاری از دیپ پادکست:
https://www.patreon.com/deeppodcastiran

Instagram: Https://www.instagram.com/deep.podcast
Telegram Channel: Https://www.telegram.me/deeppodcast
ـــــــــــــــ
music by @incompetech_kmac Kevin MacLeod @ScottBuckley
ـــــــــــــ
حمله‌ی شوروی به افغانستان : جنگِ 9 ساله
با نگاهی به تاریخ متوجه میشیم یکی از مهمترین جنگها در دورانِ معاصر ، حمله‌ی شوروی به افغانستان بود. جنگی که باعثِ زخمی و کشته شدنِ صدها هزار نفر و حتی آواره شدنِ میلیون‌ها شهروند از افغانستان شد. همین جنگ یک فاصله‌ی بزرگی در روابطِ بین شوروی و کشورهای غربی ایجاد کرد.
دورانِ جنگ سرد بود و تنش‌ها تاحدودی کاهش پیدا کرده بود اما با حمله‌ی شوروی به خاکِ افغانستان، دوباره آتشِ این جنگ سرد ، داغ شد. روزهای اولِ جنگ خیلی آروم و محتاط بود اما به یک باره تبدیل به کابوسی وحشتناک شد.
در این ویدیو خواهیم دید که اصلا چرا شوروی به خاکِ افغانستان حمله کرد ، برنامه‌شون برای یک جنگ تمام عیار چی بود و با اینکه شوروی در بسیاری از جبهه‌ها پیروز میشد اما در نهایت نتونست جنگ رو ببره؟
از اولِ ماجرا شروع کنیم. افغانستان یک کشوریه که در خشکی محصور شده. از لحاظ جغرافیایی یک کشورِ کوهستانی به شمار میره و در آسیای مرکزی قرار داره. اما همیشه در طولِ تاریخِ یک راهِ مهم و استراتژیک بود. یعنی در نقطه‌ای قرار داشت که اکثر ابرقدرتها یا باهاش همسایه بودن یا در همون نواحی پایگاه‌های نظامی داشتند.
در قرنِ نونزدهم افغانستان ، موردِ توجهِ امپراتوری‌های بریتانیا و روسیه قرار میگیره. این دو ابر قدرت افغانستان رو به عنوان یک منطقه واسطه در نظر گرفتند یعنی یه جورایی شده بود مرزِ بین این دو امپراتوری.
انگلیسی‌ها از این میترسیدن که شاید روسیه از خاکِ افغانستان استفاده کنه و هند رو به دست بیاره. هندی که در اختیار انگلیسی‌ها بود.
حالا روس‌ها از چی میترسیدن؟ اونا از این میترسیدن که انگلیس از خاکِ افغانستان استفاده کنه و قدرتش رو در آسیای مرکزی گسترش بده.
این تنش‌ها و بدبینیِ که نسبت به هم داشتند بعد ها معروف شد به great game یا بازیِ بزرگ. همین بازیِ بزرگ نشون میداد که در آینده قراره یک جنگ سرد بین این دو ابرقدرت اتفاق بیافته
البته باید اینم بگیم این بی اعتمادی که نسبت به هم داشتند بی دلیل نبود.
یک مدت که گذشت نیروهای انگلیسی واردِ خاکِ افغانستان شدند، و این آغازِ جنگهای سه گانه بین انگلیس و افغانستان بود. البته انگلیس سه هدفِ بزرگ برای این جنگ داشت. اون زمان یکسری گروه‌های غارتگر بودن که از خاکِ افغانستان به هندوستان حمله میکردند و منافع انگلیس رو به خطر مینداختند. انگلیس دوست داشت دستِ این گروه‌ها رو از خاکِ هند کوتاه کنه.
اما هدف دوم این بود که نفوذِ روسها رو کاهش بده. انگلیس نمیخواست روسها در خاکِ افغانستان نفوذ داشته باشند.
بر سرِ همین هدفها، انگلیس و افغانستان سه بار با همدیگه جنگیدن.
آخرین جنگِ بین انگلیس و افغانستان در سال 1919 اتفاق افتاد جنگی که با صلح به پایان رسید و مرزهای جدیدی برای افغانستان تعیین کردند افغانستان در این دوران یک کشور مستقل بود و نیروهای خارجی در خاکش حضور نداشتند.
درست در همین دوران بود که نظامِ پادشاهی در افغانستان تاسیس شد و اسمِ کشور، پادشاهیِ افغانستان شد.
در سالِ 1933 محمد ظاهر شاه، بعد از قتل پدرش به پادشاهی رسید. ظاهر شاه چهل سال بر افغانستان حکومت کرد این دوران معمولا آرام و در صلح و ثبات بود. خودِ ظاهر شاه هم علاقه داشت که افغانستان تبدیل به یک کشورِ مدرن بشه. در دورانِ ظاهرشاه بود که مجمع ملل که بعدها از دلش سازمان ملل بیرون اومد، افغانستان رو به عنوان یک کشورِ مستقل به رسمیت شناخت
زمانی که جنگ سرد شروع شد افغانستان با هر دو طرفِ درگیری روابط گرم و نزدیکی برقرار کرد. هدف این بود که هیچ دشمنِ جدیدی برای خودش دست و پا نکنه. نتیجه بخش هم بود. هم شوروی و هم آمریکا بسیار به افغانستان کمک میکردن تا این کشور بتونه پیشرفت کنه. در این دوران میلیون‌ها دلار کمک اقصادی واردِ خاکِ افغانستان شد.
اما یک مشکلی وجود داشت. دشمنانِ ظاهر شاه خارج از مرزهای کشور نبودن بلکه دقیقا در قلب افغانستان و در نزدیکیِ ظاهر شاه زندگی میکردند.
نیروهای نظامی افغانستان همچنان مسلح بودند و همچنان مجاهدین رو دشمنِ شماره یکِ خودشون میدونستن. اما اینبار یک فرقِ بزرگ داشت. دیگه شوروی حاضر نبود ازشون پشتیبانی نظامی یا حتی مالی بکنه.
شهرهای افغانستان یکی بعد از دیگری در اختیارِ نیروهای مجاهدین قرار میگرفت. گروه‌های مختلفی هم این بین شکل گرفته بودند و داشتن با همدیگه میجنگیدن. خیلی زود افغانستان واردِ یک جنگِ داخلی شد. پایانِ جنگ با شوروی ، آغازگر یک جنگ داخلی بین نیروهای افغان بود.
اما همین جنگ نه ساله باعث شد افغانستان متحمل خساراتِ بسیار شدیدی بشه. وقتی که هم جنگ داخلی تموم شد گروه‌های اسلامگرای تندرو روی کار اومدن.
حمله شوروی به افغانستان ، کل دنیا رو تحت تاثیر خودش قرار داد. خیلی از مورخین اعتقاد دارند همین جنگ، یکی از عوامل مهم در فروپاشی شوروی بود.
بعدش هم تعدادِ زیادی از نیروهای مجاهدین به عضویت گروه‌های تروریستی مثلِ القاعده دراومدن و دست به اقداماتِ تروریستی در کشورهای مختلف زدند. همین عملیاتها باعث شد پای آمریکا هم به داستانِ افغانستان باز بشه. سالها بعد آمریکا در خاکِ افغانستان واردِ جنگ با گروهی شد که چند قبلترش داشت از این گروه حمایت مالی و نظامی میکرد. نتیجه‌ی جنگ آمریکا و افغانستان هم بسیار شبیه به داستانِ جنگ شوروی و افغانستان بود.
تا به اینجای کار قدرتهای بزرگی در خاکِ افغانستان زمین‌گیر شدند. مشخص نیست که آیا در آینده‌ای دور یا نزدیک ، باز هم یک ابرقدرتی پیدا میشه که بخواد شانسش رو امتحان کنه و واردِ گورستانِ امپراتوری‌ها بشه؟
در پایانِ جنگ و زمانیکه آخرین گروهِ نظامی از خاک افغانستان خارج شد و به شوروی برگشت ، باز هم اعت