การแสดงละครพันทาง เรื่องพระลอ ตอนพระลอเสี่ยงน้ำ

การแสดงนาฏศิลป์จากโครงการ ศิลปิน ศิลปะ ศิลปากร วัน พฤหัสบดี ที่ 18 กันยายน พ.ศ.2557 ณ โรงละครแห่งชาติ การแสดงพระลอเสี่ยงน้ำ อยู่ในการแสดงละครพันทาง เรื่องพระลอ เนื้อเรื่องกล่าวถึง หลังจากที่พระลอต้องมนต์ปู่เจ้า ก็บังเกิดคลั่งไคล้เพ้อหาพระเพื่อนพระแพง จนในที่สุดก็ทรงเสด็จมายังเมืองสรอง เมื่อมาถึงยังแม่น้ำกาหลง พระลอเกิดลังเลใจ ทั้งห่วงพระราชมารดา ห่วงบ้านเมือง และทรงห่วงหาในพระราชธิดาทั้งสอง พระองค์จึงทรงอธิษฐานทำพิธีเสี่ยงน้ำ ครั้งสิ้นคำอธิษฐานน้ำในแม่น้ำกาหลงก็ไหลวนคว้าง และมีแดงดั่งสีเลือด พระลอจึงทรงทราบว่าเป็นลางร้าย บทละครเรื่องพระลอ เป็นบทพระนิพนธ์ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ทรงพระนิพนธ์เป็นกลอนบทละครจากกลอนลิลิตของเก่า ที่นักปราชญ์ในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้นประพันธ์ขึ้น ก่อนรัชสมัยสมเด็จพระนาราย์มหาราช เดินเรื่องพระลอนี้เป็นนิทานพื้นเมืองในภาคพายัพเขตลานนาไทย ต่อมากรมศิลปากรได้นำกลอนบทละครเรื่องพระลอมาปรับปรุงเป็นบทการแสดงละครพันทาง เรื่องพระลอ เป็นละครรำที่มีลำเนียงการร้องและทำนองดนตรีออกสำเนียงลาว จัดแสดงครั้งแรกในปี พ.ศ.2491 ละครพันทาง เรื่องพระลอ ได้รับการยกย่องว่าเป็นยอดแห่งละครพันทาง เนื่องจากความสละสลวยของบทละคร ความไพเราะของทำนองเพลงที่ออกสำเนียงลาว สามารถผสมผสานเข้ากับกระบวนท่ารำที่อ่อนช้อยงดงามตามแบบแผนนาฏศิลป์ไทยได้อย่างลงตัว นำแสดงโดย พระลอ – อ.พัชรา บัวทอง นาฏศิลปินอาวุโส ได้รับการถ่ายทอดท่ารำจากท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี ศิลปินแห่งชาติ โดยมอบหมายในอ.อิงอร ศรีสัตบุษย์ เป็นผู้ฝึกซ้อม นายแก้ว – อ.พิมพ์รัตน์ นะวะศิริ นาฏศิลปิน(ละครพระ) กลุ่มงานนาฏศิลป์ สำนักการสังคีต กรมศิลปากร นายขวัญ – อ.เอกนันท์ พันธุรักษ์ นาฏศิลปิน(ละครพระ) กลุ่มงานนาฏศิลป์ สำนักการสังคีต กรมศิลปากร กระบวนท่ารำ เป็นการรำตีบทตามคำร้อง ประกอบบทร้องและทำนองเพลงที่มีสำเนียงออกไปทางสำเนียงลาว - ปี่พาทย์ทำเพลงลาวเฉียง – - ร้องเพลงลาวเฉียง – เจ้าเผือเอยเจ้าเชื้อชวนโลม ชื่นพระโฉมพระโฉมลอเอย (สร้อย) ดอกเอ๋ยเจ้าดอกจันทร์กระพ้อ ข้อนหัวอกฝ่อเฝ้าขอชมเอย อัยยะศรีเอยจรลีลงท่า เบื้องซ้ายขวาสองราพี่เลี้ยง (สร้อย) ดอกเอ๋ยเจ้าดอกกระเจี้ยง สองสูคู่เคียงแวงเวียงรักษ์เอย นายขวัญเอยเชิญสุพรรณภูษิต นายแก้วติดตามชิดราชา (สร้อย) ดอกเอ๋ยเจ้าดอกสีดา เชิญเครื่องมุรธาสู่ท่าสนานเอย พ่อเจ้า ณ หัวเอย ธ จ่อมอรองค์ แอบฝั่งสรงโสรจสรงสระเกล้า (สร้อย) ดอกเอ๋ยเจ้าดอกกระเบา ชื่นโฉมพระลอเจ้าสร่างเศร้าเชียงเอย เฉิดฉวีเอยแผ้วธุลีวรกาย ผ่องผิวฉายสอางค์อินทร์เทียบ (สร้อย)ดอกเอ๋ยเจ้าดอกกระเจี๊ยบ น้ำกระเซ็นเย็นเฉียบงึมเงียบทรวงเอย เทิดสวรรค์เอยเจิดขวัญเมืองแมน วิโยคโศกแสนโศกแสนเสียวสยอง (สร้อย) ดอกเอ๋ยเจ้าดอกหม่อนทอง ลอราชอนาถครองหม่นหมองแดเอย -ร้องเพลงลาวแพนใหญ่- น้ำกาหลงใสไหลหลั่งควะควั่งคว้าง แลอ้างว้างหวิวหวนกำสรวลแสน คำนึงความยามยากจากเมืองแมน ตกมาอยู่ด้าวแดนอรัญวา โอ้พระเพื่อนพระแพงเอยเผือบ่เคยตกยาก แสนระกำลำบากเหนื่อยยากนักหนา พลัดทั้งบุรินทร์ถิ่นฐานพลัดทั้งศฤงคารบุญญา พลัดทั้งสนมทั้งข้าพลัดทั้งเสนาไพร่นาย พลัดทั้งพระแม่พระเมียมาหายเสียเอกากาย พลัดทั้งเผ่าทั้งพงษ์ผองจตุรงค์ก็แลหาย ฤทธิ์เสน่ห์สาวเหนี่ยวฤทธิ์เสน่ห์สาวรั้ง จนคลุ้มจนคลั่งสวิงสวาย แทบจะตายเสียแล้วละเหนอ ในเฌอดงแดนแสนกันดาร - ร้องเพลงลาวครญ – โอ้พระชนนีศรีแมนสรวง จะโศกทรวงเสียวรู้สึกระลึกถึง ไหนทุกข์ถึงบิตุรงค์ทรงรำพึง ไหนโศกซึ้งถึงกูคู่หทัย ร้อยชู้ฤาจะเท่าเนื้อเมียตน เมียร้อยคนฤาจะเท่าพระแม่ได้ พระแม่อยู่เยือกเย็นไม่เห็นใคร หรือกลับไปสู่นครก่อนจะดี พี่เลี้ยงตรองพลางทางสนองพระดำรัส เห็นชอบชัดเชิญคืนบุรีศรี เฉลิมกรุงบำรุงประชาชี เป็นที่เกษมสุขสืบไป โอ้บพิตรยิ่งคิดยิ่งขัดข้อน ครั้นจะจรก็ห่วงนครใหญ่ ครั้งจะคืนก็เกรงคนไยไพ ว่าท่านไท้คร้านขลาดประดาษชาย นายแก้วนายขวัญชั้นเสนอ ใครจะเพ้อครหาว่าเสียหาย ฤาไปหน่อยจึงค่อยเอื้อนอุบาย หมดฉินยินร้ายทุกทาง มาจะเสี่ยงน้ำลองดู ผิวกูรอดฤทธิ์ผีสาง น้ำใสจงไหลควะควั่งคว้าง กูอัปปางน้ำเฉวียนจงเวียนวน -ปี่พาทย์ทำเพลงสาธุการ- - เกริ่น – พอวางพระโอษฐ์น้ำ ไหลวนคว่ำควะคว้าง เห็นแดงดังสีเลือดฉาด น่าอนาถสยดสยองโลมา เสียวหัทยาพระลอราช พระบาท ธ ท่าวร้าวกมล เหมือนไม้สนสิบอ้อมสะบั้น ทับอุระพระลออั้น สะอื้นอาดูรแดเอย -ปี่พาทย์ทำเพลงโอดลาว- -ร้องเพลงลาวกระแซ- ฝืนฤดีจรลีจากถิ่นท่า ผลัดภูษาเสด็จกลับพลับพลาหลวง เมี้ยนมิดปิดยุบลคนทั้งปวง มิให้ล่วงรู้เรื่องเคืองพระทัย -ปี่พาทย์ทำเพลงเสมอลาว-