การแสดงละครเสภา เรื่องขุนช้างขุนแผน ชุดขุนแผนขึ้นเรือนขุนช้าง
การแสดงนาฏศิลป์จากโครงการ ศิลปิน ศิลปะ ศิลปากร วัน อังคาร ที่ 11 กันยายน พ.ศ.2561 ณ โรงละครแห่งชาติ
การแสดงชุดขุนแผนขึ้นเรือนขุนช้าง อยู่ในการแสดงละครเสภา เรื่องขุนช้างขุนแผน อ.เสรี หวังในธรรม ศิลปินแห่งชาติเป็นผู้ปรับปรุงบท และแนวคิดวิธีการแสดงขึ้นใหม่ โดยกำหนดในนาฏศิลปินแสดงเป็นต้นไม้ชนิดต่างๆ แสดงท่ารำตามบทร้อง แทนการจัดฉากแบบเดิมที่เป็นกระถางต้นไม้ ทำให้ต้นไม้เคลื่อนไหวได้อย่างสิ่งมีชีวิต เป็นการเพิ่มอรรถรสให้กับผู้ชมได้เป็นอย่างดี เนื้อเรื่องกล่าวถึง หลังจากเกิดเหตุทะเลาะวิวาทหึงหวงกันระหว่างขุนแผน นางวันทอง และขุนช้าง วันทองจึงตัดสินใจไปอยู่กับขุน้างด้วยความประชด ประกอบกับว่าโกรธแค้นหึงหวงน้อยใจที่ขุนแผนหลงรักนางลาวทองภรรยาใหม่ที่ได้มาจากการชนะศึกเชียงใหม่ เมื่อรู้เช่นนั้นขุนแผนจึงพานางลาวทองกลับไปอยู่ที่เมืองกาญจนบุรี ครั้นนานวันเข้าขุนแผนก็ยิ่งคิดถึงนางวันทองและต้องการแก้แค้นขุนช้าง จึงควบม้าสีหมอกลอบมายังเรือนขุนช้าง สะกดให้ผู้คนหลับไหล แล้วเข้าไปค้นหาจนพบนางวันทอง ขุนแผนจึงสะกดให้นางตื่นและร่ายมนต์บังคับให้นางหนีไปกับตน
นำแสดงโดย
ขุนแผน – อ.ปกรณ์ พรพิสุทธิ์ ผู้เชี่ยวชาญนาฏศิลป์ไทย อดีตผู้อำนวยการสำนักการสังคีต ได้รับการถ่ายทอดท่ารำจากอ.ธงไชย โพธยารมย์
ม้าสีหมอก – อ.วัชรวัน ธนพัฒน์ นาฏศิลปิน(โขนยักษ์) สำนักการสังคีต กรมศิลปากร
นางผีพราย – อ. เกริกชัย ใหญ่ยิ่ง นาฏศิลปิน(โขนยักษ์) สำนักการสังคีต กรมศิลปากร
หมู่ต้นไม้ – นาฏศิลปินหญิง สำนักการสังคีต กรมศิลปากร
กระบวนท่ารำ เป็นการรำตีบทและตีสัมพันธ์บทตามคำร้อง ระหว่างขุนแผนกับหมู่ต้นไม้ ที่มากระบวนท่ารำที่สอดคล้องกัน บรรยายถึงสิ่งแวดล้อมและหมู่ต้นไม้ที่ปลูกไว้รอบๆชานบ้านของขุนช้าง
- ปี่พาทย์ทำเพลงรัวประลองเสภา –
(ขุนแผนขี่ม้าสีหมอกออกเวทีล่าง มีนางผีพรายตามมา)
- ขับเสภา –
แล้วลงยันต์ปิดหน้าม้าสีหมอก อย่าออกลำพองคะนองแล่น
บังเงาเสาอยู่อย่าดูแคลน สั่งม้าแล้วก็แล่นไปสั่งพราย
จงสะกดให้หลับหมดทั้งเคหา ต่อกูเตือนว่าจงผันผาย
สั่งพรางร่ายมนต์สนธยาย เขยื่อนกายเหยียบยุดขึ้นหยุดยืน
(ขุนแผนขึ้นบนฉากนอกชานบ้านขุนช้าง มีต้นไม้ใส่กระถาง ซึ่งแสดงเคลื่อนไหวได้ในลักษณะต้นไม้มีชีวิต เคลื่อนไหวตามบทร้อง)
- ร้องเพลงพม่าห้าท่อน –
โจนลงกลางชานร้านดอกไม้ ของขุนช้างปลูกไว้ดูดาษดื่น
รวยรสเกษรเมื่อค่อนคืน ชื่นชื่นลมชายสบายใจ
กระถางแถวแก้วเกดพิกุลแกม ยี่สุ่นแซมมะสังดัดดูไสว
สมอรัดดัดทรงสมละมัย ตะขบข่อยดัดไว้จังหวะกัน
ตะโกนนาทิ้งกิ่งประกับยอด แทงทวยทอดอินพรหมนมสวรรค์
บ้างผลิดอกออกช่อขึ้นชูชัน แสงพระจันทร์แจ่มกระจ่างกลางเมฆี
- ปี่พาทย์ทำเพลงฉิ่ง –
(ขุนแผนเสกคาถาลั่นดานประตูเปิดออก ขุนแผนเข้าไปในเรือน)