جنگ شش روزه 1967 : بزرگترین پیروزی اسرائیل در طول تاریخش

حمایت اختیاری از دیپ پادکست: https://www.patreon.com/deeppodcastiran Instagram: Https://www.instagram.com/deep.podcast Telegram Channel: Https://www.telegram.me/deeppodcast ــــــــــــــــــــ music by @incompetech_kmac Kevin MacLeod @ScottBuckley ــــــــــــــــــ 00:00 مقدمه 01:55 تاسیس کشور اسرائیل 08:05 جنگ 1948 17:40 یک خلبان ایرانی در اسرائیل 22:20 آغاز جنگ 25:22 نتایج جنگ در تاریخِ 5 ژوئن 1967 میلادی برابر با 15 خرداد 1346 خورشیدی، یکی از مهمترین درگیریهای خاورمیانه رخ داد. جنگی میان اسراییل و ائتلاف کشورهای عربی شامل مصر، اردن و سوریه. این جنگ در تاریخ به نام جنگ شش روزه معروف شده. شش روزی که عواقبش تأثیرات عمیقی بر روابط اسرائیل با کشورهای عربی و همچنین وضعیت سیاسی و جغرافیایی منطقه ی غرب آسیا یا خاورمیانه گذاشت. پیامدهای این شش روز هنوز و همچنان ادامه دارند جنگ 6 روزه رو مثل هر جنگ دیگه ای بدون بررسی ریشه های اون نمیتونیم درک کنیم. برای اینکه بدونیم چرا در سال 1967 اسرائیل با همسایگان عربش وارد جنگ شد باید به 19 سال قبلش برگردیم. یعنی سال 1948 و تاسیس کشور اسرائیل درگیری‌های بین اسرائیل و فلسطین در سال ۱۹۴۸ از رویدادهای مهم و سرنوشت‌سازیه که تأثیرات عمیقی بر منطقه خاورمیانه و جهان گذاشت. این درگیری‌ها با اعلام تأسیس کشور اسرائیل در ۱۴ مه ۱۹۴۸ و واکنش‌ کشورهای عربی آغاز شد. اما چی شد که این درگیریها بوجود اومد؟ در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، با ظهور اولین گروه های فاشیستی در فرانسه، جنبشی به نام صهیونیسم در اروپا شکل گرفت. هدف این جنبش ایجاد یک کشور یهودی در سرزمین تاریخی فلسطین بود. جایی که یهودیان اعتقاد داشتن، سرزمین وعده داده شده به اونها از طرف خداست. در اون زمان فلسطین تحت کنترل امپراتوری عثمانی بود. با مطرح شدن نظریه صهیونیسم، بعضی از یهودیای اروپا ، مهاجرتشون به فلسطین رو آغاز کردند. با شکست امپراتوری عثمانی در جنگ جهانی اول، این منطقه به قیمومیت بریتانیا درآمد و اسمش شد British Palestine. بریتانیا در بهبهه جنگ جهانی اول، بیانیه ای رو منتشر کرد به نام «بالفور». در این بیانیه صحبت هایی از ایجاد «خانه‌ای ملی برای یهودیان» در فلسطین مطرح شده بود. این بیانیه در قالب نامه ای از طرف آرتور جیمز بالفور (بالفُر) به لُرد والتر روتشیلد (یکی از سران برجسته ی جامعه ی یهودیان بریتانیا) صادر شد. هدف این بود که در جنگ جهانی اول انگلیس بتونه حمایت یهودیان رو جلب کنه. این بیانیه باعث شد مهاجرت یهودیان به فلسطین بیشتر بشه . همزمان، نگرانی‌ها و مقاومت‌ اعراب فلسطینی هم افزایش پیدا کرد. از اونطرف این بیانیه متن پرابهامی داشت . همین قضیه، اعراب و فلسطینی ها رو نگرانتر میکرد. با افزایش مهاجرت یهودیان به فلسطین در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰، تنش‌ها بین مهاجران یهودی و اعراب بومی به شدت افزایش پیدا کرد. این تنش‌ها منجر به بعد از بررسی وضعیت، این کمیته دو راه حل رو پیشنهاد داد : راه حل اول : ایجاد یک کشور فدرال عربی یهودی بود که طرف چندانی نداشت و رأی زیادی هم در کمیته به دست نیاورد. یعنی عربها و یهودی‌ها یک کشور واحد داشته باشند و در کنار هم زندگی کنند، که این نظریه چندان طرفداری نداشت. راه حل دوم تقسیم فلسطین به دو کشور مستقل بود : یک کشور یهودی و یک کشور عربی. حدود 56 درصد از سرزمین فلسطین به یهودیان و 43 درصد به اعراب اختصاص داده میشد. این در حالی بود که جمعیت عرب بیشتر از جمعیت یهودیان بود. ولی زمین کمتری بهشون میرسید. قرار شد بیت المقدس و نواحی اطرافش به دلیل اهمیت مذهبی به عنوان منطقه ای تحت کنترل سازمان ملل قرار بگیره. که همون یک درصد باقی مونده میشد. نهایتاً در 29 نوامبر 1947 مجمع عمومی سازمان ملل با اکثریت آرا طرح تقسیم رو تصویب کرد. این تصویب با 33 رأی موافق، 13 رأی مخالف و 10 رأی ممتنع به تصویب رسید. بیشتر کشورهای غربی و حتی اتحاد جماهیر شوری به نفع اون رأی دادند در حالی که کشورهای عربی و اسلامی این طرح رو رد کردند. ایران هم جزو کشورهایی بود که رأی مخالف داد. در بین کشورهای غربی بریتانیا و یوگسلاوی و تعدادی از کشورهای آمریکای لاتین رأی ممتنع دادند. این پیشنهاد از طرف یهودیان پذیرفته شد، اما فلسطینی‌ها و کشورهای عربی به هیچ عنوان این رای رو نپذیرفتند. دلایلش هم کاملاً مشخص بود چون اونا اعتقاد داشتند یهودیان(که تنها حدود یک سوم جمعیت فلسطین رو تشکیل میدادند) نباید سهم بیشتری از سرزمین دریافت کنند. اینجا باید یادآوری کنیم که این صرفاً یک پیش زمینه بسیار فشرده و مختصر از کل ماجرا بود. هر کدوم از این اتفاقاتی که اشاره کردیم : از قرن نوزدهم، ماجرای جنبش صهیونیسم، بیانیه‌ی بالفور، تنشهای داخلی هر کدام مباحثی مفصلی دارند که سعی میکنیم بعداً در اپیزودهای جداگانه ای بیشتر بهشون بپردازیم. فعلا تا همینجا بدونیم که با وجود مخالفت صریح اعراب با طرح تقسیم فلسطین، سازمان ملل منطقه فلسطین رو به دو کشور تقسیم کرد و به این شکل بود که کشور اسرائیل متولد شد. جنگ شش‌روزه نقطه عطفی در تاریخ خاورمیانه بود که توازن قوا در منطقه رو به‌طور قابل‌توجهی تغییر داد. پیروزی سریع و قاطع اسرائیل و تصرف مناطق استراتژیک باعث شد تا مسئله ی فلسطین و مذاکرات صلح به‌شدت پیچیده‌تر بشه. از دهه ی ۱۹۷۰ به بعد، تلاش‌هایی برای رسیدن به توافقات صلح بین اسرائیل و فلسطینی‌ها و همچنین بین اسرائیل و کشورهای عربی آغاز شد در سال 1978 انور سادات در مصر، توافق کمپ دیوید رو بین مصر و اسرائیل امضا کرد. طبق این قرارداد صحرای سینا بار دیگر به مصر بازگردونده شد و مصر تبدیل به اولین کشور عربی شد که اسرائیل رو به رسمیت شناخت. در سال 1994 اردن و اسرائیل هم توافق صلحی امضا کردند که منجر به عادی سازی روابط بین اونها شد. تنشها میان اسرائیل با سوریه و لبنان همچنان ادامه داره و هیچگاه به صلح نرسید. اما جنگ بین فلسطینیان و نیروهای اسرائیلی متوقف نشد.