๐ มหาหงส์ หางหงส์ สะเลเต กระทายเหิน ตาห่าน เหินแก้ว เหินคำ
๐ ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name): Hedychium coronarium ชื่อพ้อง Amomum filiforme, Gandasulium coronarium, Hedychium chrysoleucum
ชื่อ “Hedychium” มาจากคำภาษากรีก ‘hedys’ หมายถึง ‘ความหวาน’ และ ‘chion’ หมายถึง ‘หิมะ’ แสดงสัณฐานจากดอกไม้ของสายพันธุ์หนึ่งในสกุลนี้ที่มีดอกสีขาวและมีกลิ่นหอม
ชื่อชนิดพันธุ์ “coronarium” หมายถึง ‘พวงดอกไม้ ดอกไม้ที่นำมาร้อยเป็นพวง หรือพวงมาลัย’
๐ ชื่อสามัญ (Common Name): White garland-lily, Ginger lily, Garland flower
๐ ชนิด (Type): ไม้เนื้ออ่อนที่มีอายุหลายปี (Herbaceous perennial)
๐ วงศ์ (Family): Zingiberaceae
๐ ถิ่นกำเนิด (Native Range) : เทือกเขาหิมาลายาของอินเดีย ตอนใต้ของจีน
ในช่วงปีต้นศตวรรษที่ 18 เคยเป็นต้นไม้ที่หายากมาก ๆ เพราะได้รับความนิยมอย่างมากในพื้นที่ฟลอริด้า แคลิฟอร์เนีย ในแถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน
๐ ความสูงของทรงพุ่ม (Height) : 60-180 เซนติเมตร
๐ ความกว้างของทรงพุ่ม: 60-90 เซนติเมตร
๐ ระยะเวลาดอกบาน (Bloom Time): ช่วงเดือนมิถุนายน ถึง ธันวาคม (ในปัจจุบันอาจพบการออกดอกที่มีช่วงกว้าง ตลอดทั้งปี) ออกดอกสีขาวที่ปลายยอดของลำต้นเทียม (กาบใบอัดแน่น) ช่อดอกมีใบประดับรูปรีขนาดใหญ่จำนวนมาก โดยเรียงซ้อนและขนาดลดหลั่นตามลำดับ ออกดอกย่อยตามซอกใบประดับจำนวน 1-5 ดอก ดอกย่อยมีกลีบดอกสีขาว บางชนิดพันธุ์ย่อย มีกลีบดอกแซมด้วยสีเหลือง และกลีบเอกสีเหลืองเข้ม
๐ ความต้องการแสง (Sun): แดดเต็มวัน หรือแดดบางส่วนของวัน รับแดดไม่น้อยกว่า 4 ถึง 6 ชั่วโมง สามารถปลูกภายใต้ต้นไม้ใหญ่ที่มีทรงพุ่มโปร่งโล่งมีแดดส่องถึงได้
๐ ความต้องการน้ำ (Water): ปานกลาง ถึงมาก การให้น้ำในปริมาณมากต้องคำนึงถึงความสามารถของวัสดุปลูกที่ต้องระบายน้ำดีด้วย
๐ การดูแลรักษา (Maintenance): เพื่อหลีกเลี่ยงการฟุบลงของต้นควรให้น้ำรักษาความชื้นอย่างต่อเนื่องในทุกฤดูกาล เพื่อป้องกันการฟุบต้นลงในช่วงฤดูแล้ง
๐ การใช้งานที่แนะนำ (Suggested Use): ไม้ดอกประดับกลางแจ้ง ปลูกประดับลงในแปลง ไม้กระถาง มีสรรพคุณด้านสมุนไพร โดยใช้น้ำมันหอมระเหยจากเหง้า เมื่อนำมาเตรียมเป็นโลชันกันยุง และเหง้า ยังเป็นยาบำรุงกำลัง ขับลม บำรุงไต ทั้งนี้ควรอยู่ในความดูแลของแพทย์แผนไทย
ความเชื่อโบราณกล่าวถึงการนำดอกของมาทัดหูในทางที่จะทำให้ครอบครัวแตกแยก ทั้งนี้อาจเป็นเพราะความหอมเย้ายวนของดอกทำให้เกิดอารมณ์ทางเพศ อย่างไรก็ตาม สามารถนำดอกมาปักบูชาพระมีอายุการปักแจกันได้นานหลายวัน
๐ ใบไม้ (Leaf): มีลำต้นใต้ดินรูปแบบเหง้า (Rhizome) สีนวล ทำหน้าที่ในการสะสมอาหาร และใช้เป็นส่วนในการขยายพันธุ์ได้ มีลำต้นเทียมที่เกิดจากกาบใบที่อัดแน่นส่งก้านใบขึ้นมาเหนือดิน สูงประมาณ 1-1.5 เมตร มีใบเดี่ยว เรียงสลับ แผ่นใบรูปรี ขอบใบขนาน ขอบใบเว้าเป็นคลื่นเล็กน้อย ปลายใบแหลมจนถึงเรียวแหลม เส้นใบชัด ใบชูตั้งขึ้นหรือเอียงในแนวระนาบ ปลายใบมักโค้งดัดตัวไปด้านหลังใบ
๐ การเพาะปลูก (Culture)
เป็นพืชหัวที่อาจมีการฟุบลงในช่วงฤดูแล้ง สำหรับการปลูกเลี้ยงดูในบ้านเรือนควรให้ความชื้นอย่างสม่ำเสมอก็สามารถจะมีทรงต้น ต่อเนื่องไปโดยตลอด ต้นเข้าพรรษาต้องการดินปลูกที่อุดมไปด้วยอินทรีย์วัตถุ ร่วน ถ่ายเทอากาศได้ดีและระบายน้ำได้ดี ชอบดินที่มีความเป็นกรดอ่อน ๆ เติบโตได้ดีในสภาพภูมิอากาศแบบร้อนชื้นของไทย สามารถขยายพันธุ์ได้หลายวิธี อาทิ การแยกเหง้า แบ่งกอ รวมถึงการเพาะเมล็ด
๐ ปัญหา (Problems)
ระมัดระวังการเข้าทำลายจากแมลงปากกัด อาทิ หนอนผีเสื้อ ตั๊กแตน ฯ นอกจากนี้การให้น้ำมากเกินไปเสี่ยงต่อการสร้างปัญหาต่อลำต้นใต้ดินทำให้เกิดอาการเน่าของหัวหรือเหง้าได้
๐ คติความเชื่อแต่โบราณนานมาเรียกขานคนที่ปลูกอะไรก็งาม ปลูกอะไรก็ขึ้นว่าเป็นคน “มือเย็น” ตรงกับภาษาอังกฤษคำว่า “Green Thumb” หรือพวกหัวแม่โป้งเขียว ก็คือคนมือเย็นน้่นเอง
๐ Muuyehn Studio หรือ มือเย็น สตูดิโอ เป็นช่องที่จัดทำขึ้นเพื่อเป็นกำลังใจให้คนทั้งมือเย็น มือไม่เย็น มืออุ่น มือร้อน มือไหนๆ ก็ปลูกต้นไม้ได้งอกงามดี ขอแค่ทำความรู้จักและรักที่จะปลูก
ถึงปลูกแล้วตาย ปลูกแล้วโตช้าก็อย่าได้แคร์ ขอให้ปลูกกันต่อไปนะครับผม