CHUYỆN XINBÁT NGƯỜI ĐI BIỂN
(Trích truyện "Nghìn lẻ 1 đêm")
Nàng Sêhêrazát kể: - Tâu bệ hạ, vẫn dưới triều đại hoàng đế Harun An-Rasít, ở Bátđa có một người khuân vác già tên là Hinbát. Một hôm thời tiết oi nồng, lão vác một kiện hàng rất nặng đưa từ đầu này đến đầu kia thành phố, đã thấm mệt mà đường thì vẫn còn xa. Lão đến một phố gió thổi mát rượi, vỉa hè tưới nước hoa hồng. Không thể ước mong được chỗ nào dễ chịu hơn để mà nghỉ ngơi và lấy lại sức, lão đặt kiện hàng xuống đất rồi ngồi lên trên, ngay cạnh một tòa nhà lớn. Trong chốc lát, lão lấy làm thú vị là đã dừng lại nghỉ chân ở chỗ này. Không khí ngào ngạt hương trầm tỏa ra từ các cửa sổ tòa dinh thự, quyện với mùi thơm của nước hoa hồng. Ngoài những thứ đó, lão còn nghe thấy trong nhà vang lên tiếng hòa nhạc. Thêm vào đó là tiếng hát du dương của rất nhiều chim họa mi cùng nhiều loại chim chóc khác đặc sản vùng Bátđa. Nhạc điệu êm đềm quyện với khói thơm của nhiều loại thịt bốc lên, làm cho lão đoán chắc trong nhà đang có yến tiệc và liên hoan. Lão muốn biết ai ở tòa nhà này. Lão chưa rõ lắm bởi vì ít khi có dịp đi qua đây. Để thỏa tính tò mò, lão đến gần mấy người đầy tớ ăn mặc rất đẹp đứng ở cổng và hỏi một người: chủ nhân của dinh thự này tên là gì. “Ở kìa! – Người đầy tớ đáp. – Bác sống ở Bátđa mà không biết rằng đây là nhà ngài Xinbát người đi biển, nhà hàng hải nổi tiếng đã đi khắp bốn biển năm châu đó ư?” Lão khuân vác đã từng nghe nói đến tài sản giàu có của Xinbát. Lão không khỏi ganh tị một con người mà điều kiện sống sung sướng trái ngược hẳn với hoàn cảnh thảm thương của lão. Đầu óc cay cú vì những suy nghĩ ấy, lão ngước mắt nhìn trời và nói khá to để cho mọi người có thể nghe được: “Hỡi Đấng tạo hóa thiêng liêng, xin hãy nhìn sự khác biệt giữa Xinbát và tôi đây. Ngày nào tôi cũng chịu đựng muôn nghìn gian lao khổ cực, thế mà vất vả lắm mới nuôi sống được bản thân và gia đình bằng bánh mì đen nuốt không nổi, trong khi ngài Xinbát may mắn kia thì tiêu phí vô vàn của cải và sống một cuộc đời nhung lụa. Ông ta đã làm gì để được cuộc đời êm đềm như vậy? Tôi đã làm gì để chịu cảnh khốn khổ thế này?” Nói xong giẫm chân xuống đất thình thịch như thể một con người hoàn toàn mất trí vì khổ đau và tuyệt vọng. Hinbát đang mải mê với những ý nghĩ sầu não ấy, thì một người hầu từ trong dinh ra, đến nắm cánh tay lão và nói: “Mời bác đi theo tôi vào đây. Ngài Xinbát chủ tôi muốn nói chuyện với bác.” Hinbát không khỏi kinh ngạc về lời mời mọc đó. Sau những điều lão vừa thốt ra, lão có lý do để sợ rằng Xinbát sai mời lão vào nhà nhằm gây chuyện lôi thôi gì chăng. Bởi vậy lão muốn thoái thác, viện cớ là không thể bỏ hàng lại giữa phố mà đi. Nhưng người hầu của Xinbát quả quyết với lão rằng sẽ có người trông nom hộ. Anh ta hối thúc lão và buộc lòng lão phải chiều theo. Người hầu đưa lão vào một gian phòng lớn. Ở đây đã có khá đông người ngồi quanh một bàn tiệc dọn đầy các loại thức ăn ngon. Ở chỗ ngồi danh dự là một nhân vật sang trọng, quắc thước, có bộ râu dài đáng kính. Sau ông là đám gia nhân tôi tớ lăng xăng hầu hạ. Nhân vật ấy chính là Xinbát. Lão khuân vác càng thêm bối rối khi trông thấy toàn là người sang trọng với cỗ bàn linh đình. Lão vừa vái chào vừa run. Xinbát bảo lão đến gần, mời lão ngồi xuống bên phải mình. Ông tự tay lấy thức ăn mời lão ăn và rót mời lão uống một thứ rượu hảo hạng xếp đầy trong tủ rượu. Cuối bữa khi nhận thấy khách khứa đã no say, Xinbát liền cất lời nói với Hinbát. Ông gọi lão khuân vác là “người anh em” theo phong tục của người A Rập khi nói chuyện thân mật với nhau. Ông hỏi lão người ở đâu, tên họ là chi và làm nghề nghiệp gì. - Thưa ngài, tôi tên là Hinbát. - Ta rất sung sướng được gặp người anh em. Ta tin rằng tất cả các vị có mặt ở đây hôm nay cũng đều vui thích về việc đó. Song ta muốn được nghe người anh em lặp lại câu vừa nói lúc nãy ở ngoài đường. Nghe vậy, Hinbát vô cùng bối rối. Lão cúi đầu đáp: - Thưa ngài, tôi xin thú thật là vì quá mệt nhọc cho nên có phát bẳn, lỡ lời bật ra mấy câu không được đúng đắn. Mong ngài hãy lượng tình tha thứ cho. - Ồ, xin người anh em chớ nghĩ rằng ta bất công đến mức còn để bụng cái việc ấy! – Xinbát đáp. – Ta thông cảm với tình cảnh của bạn. Ta không những không trách móc mà còn phàn nàn cho bạn nữa. Nhưng ta cần làm cho bạn thoát khỏi một sai lầm. Ta cho là hình như bạn cho rằng ta tạo nên được tất cả mọi tiện nghi và cuộc sống nhàn hạ mà bạn trông thấy đây không chút gian nan vất vả, không tốn sức lao động. Bạn chớ có nhầm. Ta chỉ đạt đến hoàn cảnh sung túc như ngày nay sau khi đã phải trải qua bao nhiêu năm tháng chịu đựng tất cả những nỗi khó nhọc về thể xác cũng như về tinh thần quá sức tưởng tượng của con người. Vâng, thưa các ngài, – ông nói với toàn thể khách dự tiệc – tôi có thể quả quyết với các ngài rằng những nỗi khó nhọc ấy kỳ lạ quá mức, đến nỗi có thể làm cho những kẻ hám của cải giàu sang nhất cũng phải tiêu tan cái ý muốn tai hại là vượt biển tìm vàng. Có lẽ các ngài chỉ được nghe một cách mơ hồ về những cuộc phiêu lưu quái dị và những nỗi hiểm nghèo tôi...