ปาตานี รัฐอันเก่าแก่ และรุ่งเรืองที่มีประวัติศาสตร์อันยาวนาน
การเกิดขึ้น และดำรงอยู่ของรัฐแห่งนี้ แทบจะถูกพูดถึงน้อยมากในประวัติศาสตร์กระแสหลัก อาจเพราะถูกบดบังจากประวัติศาสตร์ชุดใหญ่ที่มุ่งหล่อหลอมความเป็นตัวตนคน "ไทย" จนหลงลืมไปว่า บ้านเมืองของเราล้วนเต็มไปด้วยความหลากหลาย และประวัติศาสตร์ที่มีสีสันอย่างยิ่ง