ฎีกา InTrend ep.47 บอกกล่าวบังคับจำนองให้ชำระหนี้ใน 30 วันแต่ลูกหนี้ไม่ชำระหนี้จนเกิน 60 วัน ทำให้เจ้าหนี้มีอำนาจฟ้องหรือไม่
The Host : กองสารนิเทศและประชาสัมพันธ์ สำนักงานศาลยุติธรรม
Guest Host : สรวิศ ลิมปรังษี
ที่ปรึกษา : อัครพันธ์ สัปปพันธ์, อรวรานันท์ ธนาพันธ์วรากุล
Show Creator : นันทวัลย์ นุชนนทรี, ศณิฏา จารุภุมมิก
Episode Producer & Editor : ศณิฏา จารุภุมมิก, ปนัสยา ชื่นอุระ
Sound Designer & Engineer : กฤตภาส ทองแจ้ง, กิติชัย โล่สุวรรณ
Coordinator & Admin : สุภาวัชร์ ดลมินทร์, โสรัตน์ ไวศยดำรง
Art Director : สุภาวัชร์ ดลมินทร์, ปันจารีณ์ สุวรรณโภชน์ ทศพร ศิลาบำเพ็ญ
Webmaster : ผุสชา เรืองกูล, วชิระ โรจน์สุธีวัฒน์
การนำทรัพย์ไปจำนองเป็นประกันหนี้เป็นกรณีที่กฎหมายให้ความสำคัญไว้โดยเฉพาะและมีการคุ้มครองสิทธิของผู้จำนองที่กำหนดให้เจ้าหนี้จะต้องดำเนินมาตรการตามขั้นตอนต่าง ๆ ที่กฎหมายกำหนดไว้ด้วย มาตรการหนึ่งที่กฎหมายกำหนดคือการบอกกล่าวบังคับจำนองที่กำหนดให้ต้องบอกกล่าวให้ชำระหนี้ไม่น้อยกว่า 60 วัน แต่ปัญหาที่เกิดขึ้นในกรณีนี้คือหากมีการบอกกล่าวบังคับจำนองให้เวลาชำระหนี้เป็นเวลา 30 วัน แต่ผู้จำนองไม่ชำระหนี้จนล่วงเลยมาเกิน 60 วันแล้ว เจ้าหนี้จะมีอำนาจฟ้องหรือไม่
นายแดงไปกู้ยืมเงินจากธนาคารร่ำรวย จำกัด (มหาชน) เป็นเงิน 1,000,000 บาท โดยนายแดงได้นำที่ดินของตนไปจดทะเบียนจำนองเป็นประกันไว้กับธนาคารด้วย
ต่อมานายแดงผิดนัดชำระหนี้ ธนาคารร่ำรวย จำกัด (มหาชน) จึงได้ส่งหนังสือบอกกล่าวให้นายแดงชำระหนี้ที่ค้างชำระจำนวน 900,000 บาท พร้อมดอกเบี้ย ภายใน 30 วันนับแต่ที่ได้รับหนังสือบอกกล่าว โดยระบุด้วยว่าหากไม่ชำระภายในกำหนดดังกล่าวธนาคารจะฟ้องร้องดำเนินคดีและบังคับจำนองเอากับทรัพย์ที่ให้ไว้เป็นประกัน
เมื่อพ้นกำหนดตามหนังสือดังกล่าว นายแดงไม่ชำระหนี้ จนเวลาผ่านไปประมาณ 72 วันหลังจากที่นายแดงได้รับหนังสือดังกล่าวแล้วธนาคารจึงได้ยื่นฟ้องนายแดงเพื่อขอให้ชำระหนี้และบังคับจำนอง
ดังที่ได้กล่าวไว้แล้วตอนต้นว่าในการบังคับจำนองนั้น กฎหมายได้กำหนดมาตรการไว้โดยเฉพาะให้ต้องมีการบอกกล่าวให้เวลาที่เหมาะสมพอสมควรเพื่อที่จะลูกหนี้จะได้มีโอกาสและเวลาในการไปหาทางชำระหนี้ให้แก่เจ้าหนี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการชำระหนี้ที่มีจำนองเป็นประกันนั้นมักจะมียอดหนี้ที่สูงพอสมควรจึงต้องมีเวลาที่เหมาะสมแก่ลูกหนี้ กฎหมายจึงได้กำหนดไว้ว่าการบอกกล่าวนั้นต้องให้เวลาแก่ลูกหนี้ไม่น้อยกว่า 60 วันด้วย
กฎหมายได้กำหนดไว้ด้วยว่าหากลูกหนี้ละเลยไม่ชำระหนี้ตามคำบอกกล่าวนั้นเจ้าหนี้จะฟ้องต่อศาลเพื่อให้ยึดทรัพย์จำนองมาขายทอดตลาดได้ แต่คำบอกกล่าวที่จะทำให้เกิดสิทธิในการฟ้องร้องบังคับคดีจะต้องเป็นคำบอกกล่าวที่ทำขึ้นถูกต้องตามหลักเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนดด้วย แต่ในกรณีนี้เมื่อคำบอกกล่าวที่ธนาคารร่ำรวย จำกัด (มหาชน) ทำขึ้นกำหนดระยะเวลาไว้น้อยกว่าที่กฎหมายกำหนด โดยกำหนดไว้เพียง 30 วัน ไม่ถึง 60 วัน จึงทำให้คำบอกกล่าวนั้นเป็นคำบอกกล่าวบังคับจำนองที่ไม่ชอบ และทำให้ธนาคารร่ำรวย จำกัด (มหาชน) จึงไม่มีอำนาจฟ้องนายแดงเป็นคดีนี้ได้
ปัญหาของคดีเรื่องนี้คงอยู่ที่แม้ระยะเวลาที่กำหนดในคำบอกกล่าวจะน้อยกว่าที่กฎหมายกำหนดคือไม่ถึง 60 วัน แต่ระยะเวลาที่เมื่อนับแต่วันที่นายแดงได้รับหนังสือบอกกล่าวจนถึงวันฟ้องคดีตกประมาณ 72 วัน ธนาคารจึงพยายามโต้แย้งว่าเมื่อเวลาล่วงพ้นไปเกิน 60 วันแล้วลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ ธนาคารย่อมมีสิทธิฟ้องคดีได้
กรณีนี้คงแตกต่างจากแนวปฏิบัติในอดีตที่ในบางเรื่องเมื่อกฎหมายกำหนดระยะเวลาไว้ แต่มีการบอกกล่าวกำหนดระยะเวลาไว้น้อยกว่าที่กฎหมายกำหนด แต่เมื่อรวมเวลาถึงวันฟ้องแล้วเกินกำหนดเวลาดังกล่าว เคยมีการอนุโลมให้ถือว่าได้มีการบอกกล่าวโดยชอบแล้ว เนื่องจากการแก้ไขเปลี่ยนแปลงมาตรการในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์เพื่อให้ความปกป้องคุ้มครองลูกหนี้ในการถูกบังคับจำนองให้มากขึ้น โดยกำหนดระยะเวลาไว้อย่างชัดเจนโดยเฉพาะ การจะบังคับจำนองจึงต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนดด้วย จะปฏิบัติโดยอนุโลมเหมือนแต่เดิมย่อมไม่ได้
ดังนั้น หากเจ้าหนี้บอกกล่าวบังคับจำนองกำหนดระยะเวลาให้ลูกหนี้ชำระหนี้น้อยกว่า 60 วันแล้วย่อมทำให้เจ้าหนี้นั้นยังไม่มีอำนาจฟ้องลูกหนี้เพื่อบังคับจำนองได้ แม้ระยะเวลาจะล่วงเลยเกินกว่า 60 วันนับแต่วันที่ลูกหนี้ได้รับหนังสือบอกกล่าวก็ตาม
(คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 5702/2562)