ระบำนพรัตน์
อัญมณีที่มีค่าและเป็นสิริมงคลแก่ผู้ประดับ คือ นพรัตน์
อันประกอบด้วยอัญมณี 9 ชนิด คือ
เพชร ทับทิม มรกต บุษราคัม โกเมน นิล มุกดาหาร เพทาย และไพฑูรย์
ปรมาจารย์ด้านนาฏศิลป์ไทยจึงคิดนำสีของอัญมณีทั้ง 9 ชนิด
มาคิดประดิษฐ์เป็นเครื่องแต่งกายผู้แสดง พร้อมทั้งแต่งบทร้อง ทำนองเพลง
บรรยายคุณประโยชน์ของอัญมณีแต่ละชนิด
โดยผู้แสดงที่แต่งกายตามสีอัญมณีนั้น ๆรำไปตามบทร้องและทำนองเพลง
ระบำชุดนี้นอกจากจะงดงามในลีลาท่ารำแล้ว
ยังเสริมความรู้เรื่องอัญมณีทั้ง 9 ชนิด
อาจารย์มนตรี ตราโมท ผู้เชี่ยวชาญดนตรีไทยและศิลปินแห่งชาติ
เป็นผู้แต่งบทร้องและบรรจุทำนองเพลงระบำนพรัตน์ไว้
ในการแสดงละครนอก เรื่องสุวรรณหงส์ ตอนชมถ้ำ