Thiền Trong Đời Sống Hàng Ngày | HT Viên Minh, HT Giới Đức | Techcombank - Hà Nội, 7/12/2024

Thơ Thiền 1- Có 2 loại: - Thơ thiền - Thơ có tư tưởng, ý niệm hoặc triết lý thiền. 2- Thơ Thiền khắc hoạ thực lại đang là, như là… với sự chụp bắt trong sáng, vô duy… Là sự thực giữa muôn trùng vạn tượng không bao giờ thay đổi ví như xuân hạ thu đông, lá xanh, lá vàng, hoa nở, hoa tàn, trẻ thì tóc xanh, già thì tóc bạc. Là cái gì hiển nhiên, tất định, là định luật, là sự thực tất yếu… Ví dụ một số bài thơ Thiền: 2.1- Thơ Haiku Ghi nhận sự thực nhân quả hiện tiền: “ Cái ao cũ Ếch nhảy vào, Tiếng nước xao!” ( Basho) 2.2- Thơ Haiku Chụp bắt với cái thấy như thực… không xen vào đấy một ý niệm, triết lý nào… “ Trên cành cây khô Con quạ đậu, Chiều thu!” ( Basho). 2.3- Thơ Thiền sư Mãn Giác “ Xuân khứ bách hoa lạc Xuân đáo bách hoa khai Sự trục nhãn tiền quá Lão tòng đầu thượng lai” Nghĩa: “ Xuân đi thì trăm hoa rơi rụng. Xuân đến thì trăm hoa nở Việc đời, chuyện đời thì đi qua trước mắt Tuổi già thì từ trên đầu nó đến…” Tất cả trên đều là cái thực, sự thực đang diễn ra… Còn 2 câu cuối: “ Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận, Đình tiền tạc dạ nhất chi mai” Nghĩa: “ Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết, Đêm qua, sân trước một cành mai!” Thì nó thuộc về triết lý, triết luận rồi. 2.4- Thơ Thiền sư Viên Minh: “ Gió lay khóm trúc vàng Bên thềm hoa nắng vỡ, Ô kìa! Giàn phong lan Một cành hoa mới nở” Tất cả hình ảnh trên đều xẩy ra trong thế giới hiện tiền: Đang lay, nắng vỡ, ơ kìa, hoa mới nở. 3- Thơ có tư tưởng, ý niệm hoặc triết lý thiền: 3.1- Thơ của thiền sư Hương Vân Đầu Đà: Trần Nhân Tôn “ Cư trần lạc đạo thả tuỳ duyên Cơ tắc xan hề, khốn tắc miên Gia trung hữu bảo, hưu tầm mịch Đối cảnh vô tâm, mạc vấn thiền” Nghĩa: Ở đời vui đạo hãy tuỳ duyên Hễ đói thì ăn, mệt ngủ liền Châu báu trong nhà, thôi tìm kiếm Vô tâm đối cảnh, hỏi chi thiền! “ Đói thì ăn, mệt thì ngủ” là cái gì tự nhiên, tất yếu. Thiền Vipassanà cũng dạy chư hành giả luôn ghi nhận sự thực đang diễn ra, đang xẩy ra… đúng như nó là… Ở bài thơ trên còn gởi gắm, gợi nhắc, khuyến bảo người tu tập thôi hãy ngưng tìm kiếm Đông Tây Nam Bắc gì nữa … mà châu báu có sẵn trong nhà, trong tâm mình. Sống với tâm rỗng rang, trong sáng ( vô tâm) - đừng hỏi thiền là gì nữa. 3.2- Thơ của thiền sư Đức Thành: “ Bách xích can đầu trực hạ thuỳ Nhất ba tài động, vạn ba tuỳ Dạ tịnh, thuỷ hàn, ngư bất thực Mãn thuyền không, tải nguyệt minh quy.” Nghĩa: “Trăm thước đầu cần (cần câu) buông thõng xuống Một làn sóng gợn, gợn muôn cùng Đêm thanh, nước lạnh, khôn tăm cá Về chở đầy thuyền, ánh nguyệt không!” Thi vị và ý nghĩa của bài thơ: Hình ảnh một vị lão sư ngồi trên vực cao trăm thước, buông cần câu xuống vực sâu để câu cá. Khi lưỡi câu vừa chạm nước thì một làn sóng gợn liền tiếp theo muôn vạn làn sóng cùng gợn theo… Khi ấy, đêm thanh lặng, nước lạnh ngắt nên cá không ăn mồi. Vị lão sư đành phải “ thất vọng” chỉ còn chiếc thuyền không, chở ánh trăng sáng mà ra về! Bài thơ dạy giáo pháp, chỉ cho việc tu tập rất thâm trầm, rất ý vị: Một niệm khởi thì coi chừng muôn niệm khởi theo. Vậy nên, phải tu tập sự tĩnh lắng, tịch tịch - định tâm - để cho lục căn không “ ăn cá” lục trần nữa. Sau đó sẽ là tuệ sáng, tuệ minh, tuệ không… cùng ta trở lại với quê nhà… 4- Thiền và thơ thiền: Bài thơ sau đây cho ta khái niệm rõ về Cái Thực (thiền) và khái niệm che lấp Cái Thực: “ Xưa nay Trà là Đạo, Khát chỉ việc uống thôi! Nghĩ thêm Trà với Đạo, Đầu thượng trước đầu rồi!” ( Thiền sư Viên Minh). Trên cái đầu chồng thêm một cái đầu - đã che lấp Cái Thực rồi- huống hồ khái niệm luận tri, luận thức nữa… thì Cái Thực không còn tìm thấy! Ví như học giả Suzuki viết Thiền Luận - Thiền mà luận thì không còn là thiền nữa - tuy nhiên, vị học giả đáng kính này cũng biết mình sai nên đã nói một câu rất chi là thiền: “Tôi nắm bắt thực tại nhưng không mang găng tay!” Tuyệt! Găng tay là khái niệm đó. 5- Để có cái “ kết vui” trong buổi nói thiền, về thiền hôm nay… chư vị thức giả hãy nghe trong kho tàng bình dân Việt Nam của chúng ta có bài thơ Con Cóc là thiền nhất mà ai cũng nghĩ là ngô nghê: “Con cóc trong hang, Con cóc nhảy ra Con cóc nhảy ra Con cóc ngồi đó Con cóc ngồi đó Con con nhảy đi!” Đều là thực tại hiện tiền! Xin kính chào chư vị thức giả! (Tóm lược phần nói về thơ thiền của HT Giới Đức) https://www.facebook.com/HuyenKhongSonThuong https://www.facebook.com/NgoaTungAm/ http://huyenkhongsonthuong.com/ https://huyenkhongsonthuong.web.app/#/ * Đường dẫn tải App Huyền Không Sơn Thượng: IOS: https://apps.apple.com/us/app/huyền-không-sơn-thượng/id1565302345 Android: https://play.google.com/store/apps/details?id=com.huyenkhongsonthuong