جنگ بزرگ شاه تهماسب صفوی با ازبکان با جزئیات کامل

در این سال نبردی نابرابر در چالدران بین نیروهای صفوی و عثمانی رخ داد
نبردی که در آن نیروهای شاه اسماعیل صفوی شکستی سخت از عثمانی خوردند
این شکست برای مردم موج ناامیدی و افسردگی رو به همراه داشت
تا سالها جامعه تحت تاثیر این شکست به ورطه ی افسردگی رانده شده بود
نه سال گذشت تا اینکه شاه اسماعیل صفوی فوت کرد
پس از وفات شاه اسماعیل، تهماسب 10 ساله که پسر ارشدش بود به تخت پادشاهی نشانده شد
بخاطر کم بودن سن و سال شاه جدید، فرصتی برای کسب قدرت امرای قدرت طلب قزلباش فراهم شد
افرادی نظیر سلطان استاجلو، دیوسلطان روملو و چوهه سلطان تکلو به مدت چندین سال برای کسب مقام وکیل السلطنه با یکدیگر جنگیدند
بخاطر سن کم شاه حاکمیت دچار جنگ داخلی شده بود، این شرایط متزلزل حکومت صفوی باعث تحریک عبیدالله خان ازبک به یورش و تسخیر نواحی از ایران شد
در بهار سال 1525 میلادی عبیدالله خان بهمراه کوجونجی خان و ابوسعید سلطان از رود جیهون گذشت تا هرات پیشروی کرد و سپس به محاصره ی هرات پرداخت
درمقابل سپاه ازبکان، دورمیش خان شاملو ماموریت دفع تهدید ازبکان رو به عهده داشت،دورمیش خان شاملو از امرا و سران قزلباش طایفه شاملو بود، در دوره ی شاه اسماعیل سالیان طولانی به شاه خدمت کرده بود و حتی در این دوران به مقام سپهسالاری هم رسیده بود و حالا در دوره ی شاه جدید هم عنوان حاکم هرات رو داشت
هرات چندین ماه محاصره شد اما دورمیش خان به نحو احسن تونست که از شهر دفاع کنه و ازبکان رو تا ماورالنهر مجبور به عقب نشینی کنه.
بعد از این اتفاقات تا زمانی که دورمیش خان زنده بود ازبکان جرعت دست درازی رو نداشتند اما چیزی نگذشت که شرایط متفاوت شد
تنها دو سال بعد از حمله ی اول ازبکان دورمیش خان فوت کرد و همینطور خواجه حبیب الله وزیر به قتل رسید
این موضوع عبیدالله خان ازبک رو به طمع انداخت، سپاه عبیدالله خان با پیشروی که داشت مشهد، استرآباد و دامغان رو تسخیر کرد و سپس به محاصره ی هرات پرداخت.
در این بازه ی تاریخی جنگ داخلی تمام شده بود و چوهه سلطان تونسته بود جایگاهش به عنوان وکیل دولت ثابت کرده باشه
شاه تهماسب که سن کمی هم داشت تصمیم گرفت که شخصا با سپاه به سوی خراسان حرکت کنه
عبیدالله خان که بعد از هفت ماه محاصره ی هرات نتیجه ای نگرفته بود، با اطلاع از حرکت تهماسب به خراسان از محاصره ی هرات دست برداشت و به آن سوی ماورالنهر بازگشت
با عقب نشینی سپاه ازبکان شهرهایی که در تسخیر ازبکان بود از اشغال دراومدند
عبیدالله خان پس از بازگشت به نزد کوجونجی خان که حاکم ماورالنهر بود رفت و اون رو به حمله ی دیگری به خراسان قانع کرد
درنتیجه در سال 1529 میلادی یعنی دو سال بعد از آخرین وقایع، ازبکان بار دیگر به خراسان حمله کردند
درمقابع شاه تهماسب که از این گستاخی ازبکان کفری شده بود با وجود جوانی شخصا تدارک سپاه دیده و به سوی خراسان حرکت کرد، علارغم آنکه بزرگان حکومت موافق رفتن شاه نبودند اما خود شاه میخواست که شخصا با ازبکان روبرو بشه
شاه تهماسب تا مشهد پیشروی کرد اما خبری از سپاه ازبکان نبود، شاه که در به در به دنبال سپاه ازبکان بود تصمیم گرفت به سوی هرات حرکت کنه، در بین راه گشت های شاه اطلاع دادند که سپاه ازبکان رو بلاخره پیدا کردند، گویا تمامی نیروهای ازبکان در زورآباد در نزدیکی جام بودند...

منابع:
حسن روملو، احسن التواریخ، جلد دوم
قاضی احمد منشی قمی، خلاصه التواریخ
سفرنامه وینچنتو دآلساندری