सिंहगड किल्ला, जो पूर्वी कोंढाणा म्हणून ओळखला जात होता, पुण्याच्या दक्षिण-पश्चिमेला स्थित आहे. हा किल्ला सह्याद्री पर्वतरांगेत सुमारे 4400 फूट उंच आहे.
इतिहास
किल्ला बांधण्याचा काळ: किल्ला 14 व्या शतकात बांधला गेला. स्थानिक महादेव कोळी लोकांच्या आख्यायिकेनुसार, कौडण्यऋषी यांनी येथे तपश्चर्या केली होती, ज्यामुळे या डोंगराचे नाव कोंढाणा झाले.
प्रारंभिक मालकी: किल्ला महादेव कोळी राजा नागनाथ नाईक यांच्या ताब्यात होता.
इ.स. 1360 मध्ये दिल्लीचा सुलतान मुहम्मद तुघलकाने दक्षिण स्वारी केली आणि किल्ला ताब्यात घेतला.
आदिलशाहीचा काळ: नंतर हा किल्ला आदिलशाहीच्या अधिपत्याखाली आला, जिथे दादोजी कोंडदेव सुभेदार म्हणून कार्यरत होते.
इ.स. 1647 मध्ये, शिवाजी महाराजांनी दादोजी कोंडदेवांच्या निधनानंतर किल्ला पुनः ताब्यात घेतला.
तानाजी मालुसरे यांचे बलिदान: इ.स. 1670 मध्ये, तानाजी मालुसरे आणि त्यांच्या मावळ्यांनी हा किल्ला जिंकला, परंतु या लढाईत तानाजी वीरगती प्राप्त झाले. शिवाजी महाराजांनी त्यांच्या बलिदानानंतर "गड आला पण माझा सिंह गेला" हे वाक्य उच्चारले.
मोगलांचा ताबा: मोगलांनी इ.स. 1689 मध्ये सिंहगड जिंकला, परंतु चार वर्षांनंतर मराठ्यांनी तो पुन्हा ताब्यात घेतला.
इ.स. 1700 मध्ये छत्रपती राजाराम महाराजांचे निधन येथे झाले.
अंतिम अधिपत्य: इ.स. 1705 मध्ये, मराठ्यांनी शेवटच्या वेळी हा किल्ला जिंकला आणि तो स्वराज्यात सामील झाला.
सिंहगड किल्ला आजही ऐतिहासिक महत्त्वाचा ठिकाण आहे आणि त्याच्या इतिहासात अनेक लढाया आणि संघर्ष समाविष्ट आहेत, ज्यामुळे तो भारतीय इतिहासात एक विशेष स्थान राखतो.