เตาผี

ผมชื่อเพลิง
เป็นหลานของลุงสุทิน
ซึ่งเพิ่งได้รับเลือกเป็นผู้ใหญ่บ้านใหม่หมาดๆ
หมู่บ้านของพวกเราตั้งอยู่ในพื้นที่ชนบทห่างไกลในภาคอีสาน
ชนิดที่เวลาพูดกันว่า
ขับรถเข้ามาแล้วเหมือนเวลาย้อนกลับไปสามสิบสี่สิบปี
ก็คงไม่เกินจริงนัก
บ้านแต่ละหลังปลูกห่างกันพอสมควร
มีสวนมีไร่ ล้อมรอบด้วยต้นไม้ป่า
คนที่นี่ใช้ชีวิตกันแบบเรียบง่าย
และหนึ่งในอาชีพ
ที่เริ่มหารายได้ยากแล้ว
ในสมัยนี้ก็คือ เผาถ่านขาย

ใครๆเขาก็รู้ว่าการเผาถ่านเป็นทั้งศาสตร์และศิลป์
ซึ่งมีวิธีเผาถ่านแบบ เตาผี
ที่สืบทอดกันมาแต่โบราณ
ใช้การขุดหลุม
ขนฟืนกับไม้ล้มไปเรียงจุดไฟ
แล้วกลบด้วยดิน
ต้องคอยบังคับลม
คอยระบายควันให้พอเหมาะ
ถ้าพลาดนิดเดียวอาจไหม้กลายเป็นขี้เถ้าไปทั้งกอง
พวกเถ้าถ่านที่สูญเสียง่ายๆแบบนั้น
มันหมายถึงเสบียงปากท้องหายไปทั้งครอบครัวเลยทีเดียว

ในหมู่บ้านเรา
มีอยู่คนหนึ่งที่ยังเผาถ่านแบบนี้อยู่
เขาคือ ลุงชาติ
ลุงชาติอาศัยอยู่แถวป่าหลังป่าช้า
ที่ขึ้นชื่อว่าผีดุมาก
แต่ลุงแกก็ไม่เคยบ่นหรือพูดว่าตัวเองเจอดีอะไรทั้งนั้น
ถึงอย่างนั้น เวลาใครพูดถึงป่านั้น
มักจะหนาวๆร้อนๆในใจแบบแปลกๆเสมอ
อาจจะเป็นเพราะเสียงหวีดหวิว
ของลมกลางคืนที่พัดผ่านยอดต้นไม้
บางคืนก็เหมือนจะได้ยินเสียงอะไรบางอย่าง
ครวญครางอยู่แถวๆนั้น

หรือบางครั้งมีคนเล่าว่าเห็นแสงไฟวูบวาบอยู่ในป่าช้า
แต่ก็นั่นล่ะไม่มีหลักฐานชัดเจน

ลุงชาติแกเป็นชายร่างสันทัด
ผิวหนังเข้มเพราะกร้านแดดจากการเผาถ่าน
กลิ่นควันไฟติดเสื้อผ้าดูมีอายุประมาณห้าสิบกว่าๆ
ใบหน้าดูดุดันเพราะริ้วรอยจากการทำงานหนัก
และเผชิญแดดมาแทบทั้งชีวิต
แกจะสวมเสื้อคอกลมเก่าๆ
ทับด้วยผ้าขาวม้าที่เอาคาดเอวไว้
มีมือทั้งสองข้างที่หยาบและเต็มไปด้วยรอยแผลเล็กๆ
จากไม้และขี้เถ้า ตอนเช้าแกมักจะตื่นก่อนฟ้าสาง
คว้าขวานคู่ใจสะพายเชือกไปหาไม้ในป่าช้า
เพื่อมาเผาถ่าน

จากนั้นก็มานั่งรอตรงหลุม
เผาระหว่างคอยดูทิศทางควัน
และผิวดินที่กลบทับอยู่ให้เหมาะสม

หลังบ้านลุงชาติมีหลุมเผาถ่านอยู่3หลุม
ที่ขุดไว้อย่างเป็นกิจจะลักษณะ
หนึ่งหลุมมีเส้นผ่าศูนย์กลางได้ร่วมๆ3ถึง6เมตร
ลึกประมาณ1เมตร60ได้

ลุงชาติเคยบอกว่า
ถ่านในหลุมใหญ่ๆแบบนี้
ถ้าเผาเป็นจะได้ถ่านดีกว่าการใช้ถัง200ลิตรทั่วไป
ไฟจะโอบไม้ทั่วกัน กำลังไฟจะสม่ำเสมอ
ทำให้ถ่านที่ได้แน่นและติดไฟทน

ในหมู่บ้านวันนี้คึกคักเป็นพิเศษ
เพราะมีการฉลอง ล้มหมูถึง3ตัว
จะย่างหมูทั้งตัวต้อนรับผู้ใหญ่บ้านคนใหม่
ซึ่งก็คือลุงสุทินของผมเอง
แกสั่งให้ผมกับเพื่อนชื่อ กบ
ไปขอซื้อถ่านจากลุงชาติให้ได้สัก4กระสอบ
เพราะได้ข่าวว่าถ่านของลุงชาติจุดง่าย
ไฟแรงและเถ้าน้อยมาก

เฮ้ย
เพลิงมึงขับดีๆหน่อยดิ
ไอ้กบมันตะโกนลั่นข้างหู
หลังจากรถซาเล้งพ่วงข้างของผมสะดุดหลุมทราย
บนถนนลูกรังสีขาว
เดี๋ยวถังเบียร์หล่น…
มันหัวเราะแห้งๆแต่ก็ยังเกาะขอบรถแน่น

เออๆ
อย่าบ่นมากน่า
มันเป็นหลุมทรายตั้งหลายจุด
จะหักหลบไงก็ฝุ่นคลุ้งอยู่ดี
ผมตะโกนสวนไป
ขณะที่ตาทั้งสองข้างจ้องถนน
และพยายามไม่ให้รถเอียงลงข้างทาง
ทั้งสองฟากทางเป็นป่าละเมาะโล่งๆมีต้นไม้เตี้ยๆ
ขึ้นแซมเป็นหย่อมๆแดดเย็นท้ายวันกำลังสาดเป็นสีส้มๆ
มองเห็นเงาต้นไม้ตีตะคุ่มไปมา
บางต้นเป็นรูปทรงประหลาดจนดูวังเวง

เมื่อขับเข้ามาใกล้บ้านลุงชาติ
เสียงเครื่องยนต์ก็กระหืดกระหอบ
แสงแดดยามเย็นเริ่มหายไปทีละน้อย
เหลือแต่เงามืดที่คืบคลานอย่างช้าๆ
บ้านลุงชาติเป็นเพิงไม้ยกพื้นเล็กน้อย
ตั้งห่างจากป่าช้าไปไม่ไกล
รอบบ้านดูโล่งเพราะเป็นลานดินเรียบสำหรับขุดเผาถ่าน
มองเห็นเตาถ่านหลายหลุม
แต่ละหลุมมีควันบางๆ
ลอยกรุ่นจนได้กลิ่นถ่าน
ชวนให้นึกถึงบรรยากาศการปิ้งย่าง